Co łączy schorzenia skórne z jelitami?

Toczysz długą walkę z trądzikiem, atopowym zapaleniem skóry, łuszczycą lub przesuszeniem? Próbujesz wszystkich metod – leków, zabiegów, prawidłowej pielęgnacji odpowiednimi kosmetykami, i nic nie przynosi rezultatu? Istnieje duże prawdopodobieństwo, że źródło problemu leży… w jelitach.

Mikroflora przewodu pokarmowego człowieka od dłuższego czasu budzi duże zainteresowanie wśród specjalistów zajmujących się wieloma dziedzinami nauki. Badania nad funkcjami i składem mikroflory prowadzone są przez mikrobiologów, immunologów, dietetyków czy epidemiologów. Temat ten stanowi obiekt zainteresowania przede wszystkim w obszarach medycyny i kosmetologii, gdyż jak się okazuje, większość pozornie niezwiązanych ze sobą chorób i dolegliwości, takich jak wymienione schorzenia skórne, ale także otyłość, cukrzyca typu 2 czy depresja, wykazuje bezpośredni związek ze składem mikroflory jelit [1, 2].

Czym jest mikroflora jelitowa?

W jelitach człowieka bytuje olbrzymia liczba drobnoustrojów, w tym głównie bakterii, która tworzy złożony ekosystem. Jest to jeden z najgęściej upakowanych ekosystemów występujących w naturze – mikroflora jelitowa obejmuje tryliony bakterii i innych mikroorganizmów, co przekracza kilkukrotnie całkowitą liczbę komórek ustroju człowieka. Flora bakteryjna jelit jest niezbędna do zachowania homeostazy organizmu. Pozostaje w ścisłych interakcjach z organizmem gospodarza, a układ ten jest obustronnie korzystny [1-5].

Mikroflora jelitowa pełni funkcje metaboliczne, które związane są z rozkładem resztek pokarmowych. Ma zdolność do produkcji witaminy K i witamin z grupy B. Bardzo ważną funkcją mikrobioty jest stymulowanie układu odpornościowego i zwalczanie drobnoustrojów [1-3].

Skład mikroflory jelitowej

Skład mikroflory jelitowej jest zależny od wielu czynników, takich jak: genotyp gospodarza, rodzaj porodu, sposób karmienia w okresie niemowlęcym, region geograficzny, dieta, wiek, przebyte choroby, stosowane leki czy higiena [1].

Dokładny skład mikrobioty jest uwarunkowany osobniczo, jednak są grupy bakterii niezbędne u każdego człowieka, które umożliwiają prawidłowe funkcjonowanie jelit i całego organizmu. Do najważniejszych zaliczamy bakterie o właściwościach przede wszystkim ochronnych, zdolnych do hamowania rozwoju bakterii potencjalnie patogennych, takich jak Bifidobacterium, Bacteroides i Lactobacillus. Do drugiej grupy zaliczamy bakterie zdolne do ciągłego stymulowania układu odpornościowego, takie jak Escherichia coli i Enterococcus [2,3].

Nasza mikroflora jelitowa kształtowana jest od momentu narodzin. Kolonizacja jelita zaczyna się w czasie porodu w wyniku kontaktu dziecka z fizjologiczną florą pochwy matki, wówczas stwierdza się obecność takich bakterii jak Bifidobacterium, Lactobacillus czy Prevotella. U dzieci urodzonych przez cesarskie cięcie te bakterie pojawiają się w jelicie dopiero po upływie około miesiąca, a zaraz po urodzeniu dominują bakterie Staphylococcus, Corynebacterium i Propionibacterium, które bytują zwykle na powierzchni skóry. Jak widać, istnieje ogromna różnica w mikrobiocie dziecka w zależności od sposobu porodu. Kolejnym czynnikiem kształtującym mikroflorę jest kontakt z drobnoustrojami występującymi w środowisku, zarówno szpitalnym, jak i otaczającym dziecko przez kolejne miesiące i lata. W okresie niemowlęcym skład flory bakteryjnej jest zależny głównie od sposobu karmienia. Pierwsze 1000 dni życia to czas, kiedy możemy „zaprogramować” mikrobiotę u dzieci. W ciągu pierwszych lat życia skład flory bakteryjnej powoli zaczyna przypominać mikroflorę jelitową człowieka dorosłego [2-5].

Zaburzenia mikrobioty

Skład i liczebność mikroflory jelitowej może ulegać zaburzeniom. Wpływ na nieprawidłowy rozwój mikroflory ma przede wszystkim dieta – szczególnie ta wysokotłuszczowa, bogata w cukry i wysoko przetworzony pokarm. Bardzo istotnymi czynnikami są też leki, zwłaszcza antybiotyki, palenie tytoniu, alkohol, stres, zakażenia wirusowe, bakteryjne i pasożytnicze, reżim higieniczny – nadmierne stosowanie środków odkażających czy brak kontaktu niemowląt z innymi dziećmi lub zwierzętami, a także wspomniane wcześniej cięcie cesarskie i karmienie noworodka mlekiem syntetycznym. Czynniki te mogą wywoływać dysbiozę jelitową, czego konsekwencją jest nieszczelność jelita, nieprawidłowa aktywacja układu odpornościowego i wywoływanie bądź rozwijanie szeregu innych zaburzeń i schorzeń [2, 3].

O dysbiozie jelitowej może świadczyć obecność biegunki, bólów głowy nieznanego pochodzenia, częstych infekcji i przeziębień. Nieprawidłowa mikroflora jelitowa może prowadzić do rozwoju zespołu jelita drażliwego, nieswoistych zapaleń jelit, ale także do otyłości, cukrzycy typu 2, reumatoidalnego zapalenia stawów, depresji, zaburzeń ze spektrum autyzmu, alergii i nietolerancji pokarmowych. Skutki dysbiozy jelitowej mogą być widoczne właśnie także na skórze. Związane są z nią takie schorzenia jak trądzik pospolity i różowaty, atopowe zapalenie skóry, łuszczyca, egzemy, wypryski, dermatozy, nadmierne wysuszenie. Możemy obserwować na naszej skórze grudki, krostki, różnego rodzaju wysypki i liszaje. Więc jeśli któryś z tych problemów Cię dotyczy to niewykluczone, że ich źródłem jest właśnie nieprawidłowy skład mikrobioty. Oczywiście należy jednocześnie pamiętać, że podstawą wymienionych zaburzeń i chorób nie zawsze jest nieprawidłowa flora bakteryjna jelit – często jest to jeden z czynników, ale niekoniecznie jedyny, dlatego zawsze należy poddać się odpowiednim badaniom, które to rozstrzygną [2, 3, 6].

Regeneracja mikroflory jelitowej

Regeneracja mikroflory jelitowej to proces wieloczynnikowy, więc potrzeba czasu, żeby osiągnąć trwałe rezultaty. Podczas tego procesu należy ograniczyć rozwój szkodliwych drobnoustrojów, odrestaurować prawidłową florę ochronną i immunostymulującą oraz uszczelnić barierę jelitową. Aby zmodyfikować mikrobiotę należy zadbać przede wszystkim o odpowiednią terapię probiotyczną i prebiotyczną. Wg WHO probiotyki to „żywe drobnoustroje, które podane w odpowiedniej ilości wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza”. W praktyce oznacza to preparaty z odpowiednio dobranymi szczepami bakterii, które w stanie prawidłowym powinny zasiedlać nasze jelita. Prebiotyki natomiast to związki chemiczne nieulegające trawieniu, które są pożywieniem dla bakterii zasiedlających jelita, więc umożliwiają stworzenie odpowiedniego środowiska dla ich rozwoju [1, 7, 8].

Prebiotyki można dostarczać poprzez dietę i odpowiednie suplementy prebiotyczne. Spożywanie produktów bogatych w błonnik (por, szpinak, buraki, marchew, soczewica, ciecierzyca, kapusta), fruktooligosacharydy i inulinę (szparagi, czosnek, cebula), polifenole (porzeczka, maliny, truskawki, kiwi, morele) czy skrobie oporne (kukurydza, pszenica, kasza jaglana, ryż) zapewniają odpowiednie środowisko do rozwoju prawidłowej mikrobioty [1].

W przypadku probiotykoterapii należy stosować preparaty, które zawierają specjalnie wyselekcjonowane szczepy bakterii. Niektóre szczepy mogą występować w jogurtach, kefirach czy kwaśnym mleku, jednak nie są one starannie dobrane, a ich koncentracja w produkcie też jest znacznie mniejsza niż w dedykowanych preparatach probiotycznych [8, 9].

W Instytucie Luisa dostępne są preparaty probiotyczne najwyższej jakości stworzone w Laboratorium PiLeJe we Francji, które jest certyfikowane znakiem jakości ISO 22000 oraz ISO 14001. Preparaty zawierają starannie wyselekcjonowanie szczepy bakterii w dużych dawkach. Szczepy te są zdeponowane i zarejestrowane w Państwowej Kolekcji Upraw Mikroorganizmów w Instytucie Pasteura w Lille, we Francji. Probiotyki PiLeJe nie są patogenne, wykazują odporność na procedury technologiczne i czas konserwacji, a ich efekty prozdrowotne są udokumentowane naukowo [9-11].

• Lactibiane CND to preparat probiotyczny skutecznie wspierający terapię przeciwgrzybiczną. Rekomendowany jest w suplementacji przy nawracających infekcjach ginekologicznych i kandydozie przewodu pokarmowego. Zawiera mieszankę bakterii kwasu mlekowego szczepu Lactobacillus helbeticus LA401 candisis [9].
• Lactibiane ALR to preparat priobiotyczny, który wspomaga działanie układu immunologicznego. Polecany jest w stanach alergicznych. Zawiera mieszankę bakterii kwasu mlekowego szczepu Lactobacillus salivarius LA 302 [9].
• Lactibiane Tolerancja jest preparatem probiotycznym wzmacniającym florę bakteryjną przewodu pokarmowego, który polecany jest przy alergiach i nietolerancjach pokarmowych, a także w przypadku częstych zaparć i biegunek. Zawiera mieszankę bakterii kwasu mlekowego szczepów mikrobiotycznych: Bifidobacterium lactis LA 303, Lactobacillus acidophilus LA 201, Lactobacillus plantarum LA 01, Lactobacillus salivarius LA 302, Bifidobacterium lactis LA 304 [9].

PiLeJe produkuje także inne suplementy wspomagające rozwój prawidłowej flory bakteryjnej jelit:

• Azeol AF to suplement diety na bazie oleju z nasion lnicznika siewnego i olejków eterycznych z pąków goździka, kory cynamonu i nasion marchwi. Wspomaga terapię przeciwgrzybiczą przewodu pokarmowego i pochwy [9].
• Biofilm to suplement bogaty w inulinę z cykorii oraz fluktooligosacharydy, co oddziałuje w sposób prebiotyczny na prawidłową mikroflorę jelit [9].
• Permealine jest suplementem zawierającym L-glutaminę, wyciąg z zielonej herbaty, witaminę A i cynk. Wspiera regenerację błony śluzowej jelit, polecany jako preparat wspomagający w stanach dysbiozy jelitowej [9].

Pamiętajmy więc, że jeśli obserwujemy jakieś nieprawidłowości w pracy naszego organizmu, rozwijają się choroby, pojawiają różne dolegliwości czy zmiany skórne to mogą być one wynikiem nieprawidłowej flory bakteryjnej w jelitach. Obecność uporczywego trądziku nie zawsze musi oznaczać problemy hormonalne lub nieprawidłową pielęgnację. Wprowadźmy dobre nawyki, dietę oraz suplementację i postawmy na swoje zdrowie

Zuzanna Stojek

Bibliografia:

1. Stachowicz N, Kiersztan A. Rola mikroflory jelitowej w patogenezie otyłości i cukrzycy. Postepy Hig Med Dosw (online), 2013, 67: 288-303.
2. Krakowiak O, Nowak R. Mikroflora przewodu pokarmowego – znaczenie, rozwój, modyfikacje. Postępy Fitoterapii, 2015, 3.
3. Radwan P, Skrzydło-Radomańska B. Rola mikroflory jelitowej w zdrowiu i chorobie. Gastroenterologia Praktyczna, 2013.
4. Karney A. Mikrobiota a otyłość. Developmental Period Medicine, 2017;XXI.
5. Strzępa A, Szczepanik M. Wpływ naturalnej flory jelitowej na odpowiedź immunologiczną. Postepy Hig Med Dosw (online), 2013; 67: 908-920.
6. Volkova LA, Khalif IL, Kabanowa IN. Impact on the impaired intestinal microflora on the course of acne vulgaris. Klin Med (Mosk). 2001;79(6):39-41.
7. Szachta P, Adamska A, Gałęcka M, Cichy W, Roszak D. Rola probiotyków w chorobach alergicznych. Pediatr. Współcz. Gastroenterol. Hepatol. Żywienie Dziecka 2011, 13, 3, 180-182.
8. Gałęcka M, Bartnicka A, Michalik M, Samed A, Wysocki T, Marszałek A. Jelito jako najważniejszy organ immunologiczny człowieka. Znaczenie bariery jelitowej.
9. https://www.medikatha.pl/
10. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA); Scientific Opinion on the substantiation of a health claim related to a combination of Bifidobacterium longum LA 101, Lactobacillus helveticus LA 102, Lactococcus lactis LA 103 and Streptococcus thermophilus LA 104 and improves stool frequency pursuant to Article 13(5) of Regulation (EC) No 1924/2006. EFSA Journal 2013;11(2):3086.
11. EFSA NDA Panel (EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies), 2014. Scientific Opinion on the substantiation of a health claim related to a combination of Bifidobacterium longum LA 101, Lactobacillus helveticus LA 102, Lactococcus lactis LA 103 and Streptococcus thermophilus LA 104 and reducing intestinal discomfort pursuant to Article 13(5) of Regulation (EC) No 1924/2006. EFSA Journal 2014;12(5):3658.